رمز ریال بزودی جایگزین اسکناس بانکی می شود

شهریورماه سال ۱۴۰۱ اعلام شد که ریال هوشمند می شود و لباس مدرن بر تن می کند ولی با این حال تا امروز به تعویق افتاده است. بعدها هم اعلام شد که مشتریان شبکه بانکی از تیرماه ۱۴۰۳ می‌توانند از طریق کیف پول ریال دیجیتال و با شیوه‌های نوین، خریدهای خود را انجام داده یا نسبت به انتقال وجه به کیف پول سایر مشتریان اقدام کنند ولی باز قرار است در آینده نزدیک از ریال دیجیتالی در کشور استفاده شود.

زمزمه های این طرح از سال ۱۴۰۰ مطرح شده است. بعد از طی مراحل مطالعاتی اولیه، طراحی پروژه ریال دیجیتال از سال ۱۴۰۰ و پس از اخذ مجوزهای لازم از شورای پول و اعتبار در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت. متعاقباً اجرای فاز پیش‌آزمایشی از ابتدای سال ۱۴۰۱ آغاز شد که پس از بررسی دستاوردهای فاز پیش آزمایشی، فاز آزمایشی محدود این پروژه از خردادماه ۱۴۰۲ آغاز شد. با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده، با مشارکت فعال شبکه بانکی، و همکاری‌های لازم در شبکه پرداخت کشور، از تیرماه سال ۱۴۰۳ با مشارکت دو بانک ملت و تجارت پروژه یادشده وارد مرحله گسترده فاز آزمایشی با امکان بهره‌برداری عمومی شد.

سپس به صورت مشخص از محدوده جغرافیایی جزیره کیش آغاز شد، مشتریان شبکه بانکی و گردشگران این امکان را خواهند داشت تا با استفاده از این ابزار پرداخت جدید، نسبت به پرداخت هزینه‌های خرید کالا و خدمات اقدام کنند.

ریال دیجیتال چگونه پولی است؟

ریال دیجیتال، یا  «ریال الکترونیکی»، یک نسخه دیجیتالی از پول ملی ایران است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر می‌شود. این ارز دیجیتال به شکل یک “CBDC” (ارز دیجیتال بانک مرکزی) طراحی شده است.

باید گفت ریال دیجیتال پتانسیل تحول در سیستم مالی ایران را دارد و می‌تواند به بهبود کارایی و شفافیت در پرداخت‌ها کمک کند. با این حال، اجرای موفق آن نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و رفع چالش‌های موجود است.

رمزریال یک ابزار نوین پرداخت و تحت نظارت بانک مرکزی است و ارتباطی به رمزارزها ندارد و  به عنوان یک ابزار جدید پرداخت قرار است.

از سال‌ها پیش به دلیل تغییر شرایط اقتصادی و همچنین توسعه فناوری‌های نوین طرح‌های مختلفی برای به روزرسانی واحد پول ملی یا ریال در دستورکار بانک مرکزی قرار گرفته است.

رمزریال به‌ جای همین اسکناسی که در دست مردم است، خواهد بود. فرد به‌ جای اینکه اسکناس داشته باشد رمزریال دارد. این مفهوم با مفهوم جهانی (رمزارز) متفاوت است.

در «رمزریال» ریال‌های اسکناس جای خود را به رمزریال می‌دهند. پیش از اجرای این طرح آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها انجام می‌شود تا مردم با سازوکار آن آشنا شوند. تصمیم بر این است که رمزارز ابتدا به‌صورت آزمایشی از یکی از مناطق شروع شود و بعد به سراسر کشور تسری یابد از این رو فعلا در جزیره کشور به صورت آزمایشی عملیاتی شده است.

بانک مرکزی هدف خود از طراحی رمزریال را تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی اعلام کرده تا با این فرایند پول دارای موجودیت هوشمند شود.

براساس اعلام مسئولان با انتشار رمز ریال، افراد اسکناس ریال خود را تحویل بانک مرکزی می‌دهند و رمز ریال تحویل می‌گیرند که این رمز ریال قابل استفاده برای سرمایه‌گذاری نیست و صرفاً جایگزین اسکناس خواهد شد.

به عبارتی رمزریالی که در داخل دستگاه تلفن همراه قرار می‌گیرد، بانک به عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به صورت الکترونیک منتقل می‌شود.

به طور کلی ریال دیجیتال مبتنی بر توکن تعریف شده است. به عبارتی، شکل دیجیتال اسکناس است و با همان ضوابط ناظر بر انتشار اسکناس منتشر می‌شود. آنچه اسکناس دارد، ریال دیجیتال هم دارد، به جز اینکه در این پروژه دیگر خبری از فیزیک اسکناس نیست. این قابلیت هم وجود دارد که قراردادهای هوشمند در داخل این نوع پول تعبیه شود و میان فرستنده و گیرنده که به صورت همتا به همتا این پول را مبادله می‌کنند به صورت هوشمند اجرا می‌شود.

رمزریال در واقع یک انتخاب جدید به امکان‌های شهروندان برای نگهداری دارایی اضافه می‌کند و مردم می‌توانند بخشی از پول خود را به صورت رمزریال نگهداری کنند و هر فرد می‌تواند با مراجعه به بانک، رمزریال در کیف پول الکترونیکی خود را دریافت کند. همچنین میزان رمزریال نگهداری شده در کیف پول بسته به نوع کیف پول (کیف پول تجاری یا شخصی) متفاوت خواهد بود.

زمانی که اسکناسی میان مردم مبادله می‌شود، شخص سومی وجود ندارد. برای مثال شما در شهر دیگری هستید و در قبال خرید یک کالا نیاز به انتقال پول به واسطه یک روش از یک حساب به حساب دیگر دارید و برای این کار واسطه‌هایی نیاز است. زمانی که از رمزریال سخن می‌گوییم، واسطه‌ای در کار نیست، به عبارت دیگر همان اسکناس که بین مردم بدون حضور شخص سوم مبادله می‌شود، اینجا نیز همان اتفاق رخ می‌دهد با این تفاوت که روی بستر دیجیتال و در لحظه رخ می‌دهد. کارت بانکی که در دسترس ماست خودش به مثابه پول نیست و در واقع ابزار دسترسی ما به پول در حساب به صورت الکترونیکی است. هر اتفاقی برای بانک رخ دهد، پول فرد به صورت سپرده در بانک است.

ولی در رمزریالی که در داخل گوشی ماست، بانک به عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف می‌شود و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به صورت الکترونیک منتقل می‌شود. رمزپول‌های بانک مرکزی  مانند رمزارزها بی‌پشتوانه نیستند. در حال حاضر ۹۰ بانک مرکزی دنیا پروژه‌ای را روی رمزپول بانک مرکزی تعریف کردند . چین، ونزوئلا و تا حدی اسلوونی از جمله کشورهایی هستند که چنین پروژه‌ای را اجرا کرده‌اند.

 اهداف و کاربردها

ارزهای دیجیتال جهانی بیشتر به عنوان سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول (مانند طلا) و همچنین برای تراکنش‌های بین‌المللی استفاده می‌شوند. برخی از آن‌ها برای ایجاد سیستم‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) و برنامه‌های کاربردی مبتنی بر بلاکچین به‌کار می‌روند. اما رمز ریال به عنوان یک واحد پول دیجیتال رسمی برای تسهیل تراکنش‌های داخلی، افزایش شفافیت مالی و کاهش هزینه‌های مرتبط با پول نقد در اقتصاد کشور طراحی شده است. این ارز در مبادلات ملی و در سیستم مالی داخلی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ارزهای دیجیتال جهانی از بلاکچین عمومی استفاده می‌کنند که شفافیت بالایی دارد و هر کسی می‌تواند تراکنش‌ها را مشاهده و بررسی کند. اما رمز ریال با اینکه از فناوری بلاکچین بهره می‌برد، اما بر روی بلاکچین خصوصی یا نوعی دفترکل محدود و تحت نظارت بانک مرکزی اجرا می‌شود و دسترسی به جزئیات تراکنش‌ها تنها برای نهادهای ذی‌صلاح ممکن است.

ارزهای دیجیتال جهانی معمولا از سطح بالایی از حریم خصوصی برخوردارند و تا حدی ناشناس هستند، زیرا نیاز به ثبت نام با اطلاعات شخصی ندارند. درحالی که رمز ریال حریم خصوصی کمتری دارد و تراکنش‌ها به دلیل ماهیت متمرکز آن، قابل پیگیری هستند. بانک مرکزی می‌تواند به اطلاعات مربوط به کاربران و تراکنش‌ها دسترسی داشته باشد.

به طور کلی، رمز ریال به‌عنوان یک ارز دیجیتال متمرکز با اهداف اقتصادی ملی و محدود به مرزهای جغرافیایی ایران طراحی شده است، در حالی که ارزهای دیجیتال جهانی غیرمتمرکز، بین‌المللی و با اهداف مختلف مالی و تکنولوژیکی گسترده‌تری ایجاد شده‌اند.

بسیاری از کاربران ممکن است دانش کافی در زمینه استفاده ایمن از ارزهای دیجیتال نداشته باشند. در صورت گم شدن دستگاه یا از دست دادن اطلاعات ورود، ممکن است دارایی‌های کاربران در رمز ریال به خطر بیفتد.

رمز ریال تنها در ایران و برای تراکنش‌های داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در سطح بین‌المللی قابلیت استفاده و پذیرش ندارد. این محدودیت می‌تواند برای مسافران و تجار ایرانی که به ارزهای دیجیتال بین‌المللی برای تراکنش‌های خارج از کشور نیاز دارند، چالش‌برانگیز باشد.

نحوه استفاده از رمز ریال

استفاده از رمز ریال نسبتا ساده است و می‌تواند از طریق برنامه‌های دیجیتال بانکی یا کیف پول‌های الکترونیکی صورت گیرد.

برای استفاده از رمز ریال، ابتدا باید یک کیف پول دیجیتال (والت) از بانک‌ها یا موسسات مالی مورد تأیید بانک مرکزی دانلود و نصب کنید. برخی بانک‌ها و برنامه‌های پرداخت ممکن است به صورت ویژه این قابلیت را ارائه دهند. این کیف پول‌ها می‌توانند به صورت برنامه‌های موبایلی روی تلفن‌های همراه نصب شوند.

پس از نصب برنامه کیف پول، نیاز به ایجاد حساب کاربری و طی مراحل احراز هویت دارید. در این فرآیند، اطلاعات هویتی و شماره تلفن شما ثبت می‌شود تا کیف پول به صورت اختصاصی برای شما فعال شود. این احراز هویت توسط بانک مرکزی یا موسسات مالی تأیید شده صورت می‌گیرد تا هویت شما به عنوان دارنده کیف پول دیجیتال رمز ریال ثبت شود.

پس از ایجاد حساب، شما می‌توانید کیف پول دیجیتال خود را با رمز ریال شارژ کنید. این کار از طریق حساب بانکی یا درخواست خرید رمز ریال از بانک یا موسسات مالی انجام می‌شود. مبلغ معادل رمز ریال به حساب دیجیتال شما واریز می‌شود و در کیف پول دیجیتال شما به نمایش درمی‌آید.

شما می‌توانید از دیگران نیز رمز ریال دریافت کنید. کافی است کد QR کیف پول دیجیتال خود را به فرستنده ارائه دهید یا شناسه کیف پول دیجیتال خود را در اختیار وی بگذارید. به این ترتیب، طرف مقابل می‌تواند به راحتی واریز را انجام دهد.

ریال دیجیتال با امکان پیگیری تراکنش‌ها توسط بانک مرکزی و نهادهای نظارتی، نگرانی‌هایی در خصوص حریم خصوصی و آزادی اقتصادی افراد ایجاد می‌کند. ممکن است برخی از مردم نسبت به این نظارت‌ها بی‌اعتماد شوند و استفاده از ریال دیجیتال را محدود کنند.

اگر رمز ریال به خوبی مدیریت و اجرا شود، می‌تواند در بلندمدت به تثبیت ارزش ریال و کاهش وابستگی به سایر ارزها کمک کند. البته این امر نیازمند سیاست‌های پولی موثر و مدیریت مطلوب از سوی بانک مرکزی است تا رمز ریال با پایداری در ارزش و کارایی به‌عنوان یک پول دیجیتال ملی در نظر گرفته شود.

به طور کلی، ریال دیجیتال می‌تواند باعث تحولی مثبت در اقتصاد ایران شود و ابزارهای بیشتری را برای کنترل و مدیریت اقتصاد در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار دهد. البته اجرای موفق آن نیازمند مدیریت دقیق، فرهنگ‌سازی و ایجاد اعتماد عمومی است تا بتواند اثرات مثبت مورد نظر را بر اقتصاد کشور داشته باشد.

منبع: خبرآنلاین