معافیت‌های مالیاتی خیریه‌ها؛ از درآمدزایی تا برخورداری قانونی از معافیت
مقدمه:
آیا می‌دانستید که خیریه‌ها می‌توانند درآمد داشته باشند، اما همچنان از مالیات معاف باشند؟در این مقاله قصد داریم مسیر درآمدزایی خیریه‌ها را بررسی کنیم و سپس به‌سراغ مهم‌ترین یعنی معافیت‌های مالیاتی آنها بپردازیم که چگونه اعمال می‌شوند، چه شرایطی دارند و چه اشتباهاتی ممکن است باعث لغو آن شوند؟
بخش اول: خیریه‌ها چگونه درآمد کسب می‌کنند؟
آیا خیریه‌ها فقط کمک مردمی دریافت می‌کنند یا خودشان هم می توانند درآمدزایی داشته باشند؟
پاسخ کوتاه: خیریه‌ها حق دارند درآمد داشته باشند، اما با شرایطی
درآمد آنها می‌تواند از سه مسیر اصلی تأمین شود:
1. کمک‌های نقدی و غیرنقدی
- از سوی افراد، شرکت‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی
- مثل پول نقد، کالا، خدمات، تجهیزات، املاک و …
2. فعالیت‌های غیرانتفاعی
مثل برگزاری کلاس‌ها، سمینارهای آموزشی، کارگاه‌های مشاوره، کمپین‌های اجتماعی
3. فعالیت‌های اقتصادی خیریه
مثل فروش کالا، اجاره ملک، یا حتی راه‌اندازی کارگاه تولیدی
- پرسش: آیا کمک‌های نقدی و غیر نقدی خودبه‌خود از مالیات معاف‌اند؟
پاسخ: نه الزاماً! این کمک‌ها فقط در صورت ثبت رسمی، اعلام به سازمان مالیاتی، و رعایت شفافیت مشمول معافیت خواهند شد
- پرسش: آیا درآمد حاصل از فعالیت های غیر انتفاعی مشمول مالیاته؟
پاسخ: اگر در راستای اهداف اساسنامه باشد و گزارشات رسمی به دارایی ارائه شود، بله؛ می‌تواند مشمول معافیت باشد
- پرسش مهم: اگر خیریه فعالیت اقتصادی داشته باشد، معاف از مالیات است؟
پاسخ: نه همیشه. باید ثابت شود که:
- درآمد در راستای اهداف خیریه خرج می‌شود
- سود برای شخص خاصی نیست
- تمام تکالیف مالیاتی انجام شده است (اظهارنامه، دفاتر قانونی و …)
بخش دوم: معافیت‌های مالیاتی خیریه‌ها
حالا که درآمدهای خیریه را شناختیم، سراغ بخش مهم‌تر می‌رویم:
1. تعریف معافیت مالیاتی برای خیریه‌ها
معافیت مالیاتی یعنی بخشی یا تمام درآمد یک نهاد از مالیات معاف می‌شود، به شرط رعایت الزامات قانونی.
طبق ماده 139 قانون مالیات‌های مستقیم، موسسات خیریه و عام‌المنفعه از پرداخت مالیات معاف‌اند اگر:
- در چارچوب اساسنامه فعالیت کنند
- به ثبت قانونی رسیده باشند
- دفاتر قانونی و اظهارنامه مالیاتی ارائه دهند
- درآمدها صرف اهداف خیریه شود
2. انواع درآمدهای معاف
کمک‌های مردمی
درآمدهای آموزشی
اجاره املاک متعلق به خیریه (در صورت ثبت رسمی و صرف آن برای اهداف خیریه)
فروش تولیدات کارگاه‌های خیریه
اما: فعالیت اقتصادی بدون شفافیت یا بدون انطباق با اهداف، می‌تواند مشمول مالیات شود.
3. شرط اصلی بهره‌مندی از معافیت
انجام تکالیف قانونی مالیاتی
حتی اگر خیریه باشی، باید:
- اظهارنامه ارائه دهی
- دفاتر قانونی داشته باشی
- حساب‌های بانکی رسمی ثبت کنی
- گزارشات حسابرسی قابل دفاع داشته باشی
پرسش کلیدی:
اگر خیریه‌ای اظهارنامه ندهد یا فعالیتی خارج از اساسنامه انجام دهد، چه می‌شود؟
پاسخ: معافیت لغو می‌شود و مشمول مالیات خواهد شد.
4. اشتباهات رایج خیریه‌ها که باعث لغو معافیت می‌شود:
- نداشتن دفاتر قانونی
- عدم ارائه اظهارنامه در موعد مقرر
- استفاده از درآمد برای اهداف شخصی یا غیرمرتبط
- ثبت‌نکردن کمک‌های غیرنقدی
- عدم شفاف‌سازی حساب‌ها
نتیجه گیری:
خیریه بودن به‌معنای «فرار از مالیات» نیست، بلکه «مدیریت دقیق مالی با هدف خیرخواهی» است.
با رعایت قوانین و ارائه مستندات دقیق، یک خیریه هم می‌تواند درآمدزایی کند و هم از معافیت‌های قانونی بهره‌مند شود.
اگر در خیریه‌ای فعالیت می‌کنی یا قصد راه‌اندازی آن را داری، حسابداری و مالیات را شوخی نگیر. شفافیت = اعتماد + معافیت